Ú'y Nyë

LENGUA MIXE

Jäm tu'c bimpu'ts Antuun xiëëb ätyp bäh kiuka'pë Ipx Këxm, jäm i'ty yoymiucky ma ätspëtë'k miugu'c t'mëëd iätyë. Äts tac'pë i'ty nyicsh vin ux ma tu'c vintzën t'abany, jayë mästsc hurë jah i'ty äts taactë. Cu ätsc tja'ty jäh mish n'its nyëcxcomë xu'x neky tni ixpëëckë kiomë jäts jaduúc yoyc xuxpë pitsëmt. Jäh tyeety tyaac tya mutsëkië jäts nicsh vintzën pitsemy.

Cu it nya'sh, n'its tyaac mëëd tyeety piakääxë ixpëcpë mëh ka'p njotm. Cu nëcx baanyën jäm, cubanë nyooyen teky am cum käh ti mëh tuu jäts pu'x yoytyëkët. Tyeety mutuh a'të cu nyëcx tsoontaacky jäts jäm iats keshë Tuc Nëëm ma pu'x ta tëkë jäts yëc nicshë ma jäm mëh ka'p njotm. Cubanë tu'c në tni näsh kepy kiuty këxm; n'it tu'c mëh tza mpaatën ma në miu'tyë, bäh ayuuk ja'y t'cuxëbëdë: Ú'y Nyë.

Cu tu'c yajë tyeety tmëëd na'sh jäm it, ix jäts nyëëmxë kadi ú'y nyë xta ayëëcky. Yëcxón biaanxë: "pën ya't në ta ayëcp, nicsh piaatyë mëh tuh tëts't jäts bitsuc mëëd. Jäh cu Aneäbë yëh Nyë".

Yamë n'it cu mäpsh o'c nyaxnë jäm, nyicsh mëh ka'p njotm jäts vimpitnëmë tyëk am, cuts jäh tka oc mutänänyë jäh madi tyeety iayuuk. Jäts nyicsh ma në miu'ty ix jäts t'ish pë'y, tsin tsecsh mëëd mats iatsumtikyë o'ts yec bac tänyë yiinën. Ix jäh tsapwiin t'ax'ticky ni ti jäm yoots kia ity, n'its jäh ú'y nyë tba'x jë'c ooky.

Ix jäh jätyë chiooncomë; cucm hurë nyä'sh jäts jia'ty jäm Tuc Nëëm. Jäm pu'x ta tëkë madi yec nëcxë mëh ka'p njotm, cuts t'ish kia tuuy, duún vinmaynyë jäts nigó jäh ja'y tyaay kiäpsh. Cu tuc po' nya'sh tëënë biänë tjabtyacoynyë pieöcky.

Na'x jätyë ma'nc jumë't, ni ti Antuun tka oc jup ixnë, juduún jia'yë atnë bixën agáts ja'y it tyëcnäsh. Ti ntunëm cu ayoon binkeny, cubanë ts'jäh piëket cum të tyun tacoy jäts xëmë këxm tjabmiäst it. Ix jäh tsëc miugu'ctë'k biaantë jäts nyats yooyëdët. Jäm nyëcx baantë ma mëh copc, cu'cucm t'aixë jiä'tët.

Jäts choontë xontacp copc t'anëcxëdë. Cu jia'të jäm ma tun choontaaky ni tu'c i'ty yoots kia ity jäm tsapwinm. Cu xëëb jiuptac'në, n'its it vintu'ckexnë. Jabäänë piätë jäts tsuxt kia' axa'y. Jäh mish madi t'xëëb Cavieer o'ts vinbaany vimpitnëdët. Jaduúc mish madi txëëb Carlës jääts o'ts biancomë jäts jäm miaactantët jäts kiu jabóm vimpitëdët, jäh cu nimay o'ts biaantë jiac pät adëëtstët.

Jäh cu nimay jiac nëcx adëëts baantë, jabäänë yoytyë. N'its bitsuc tsontaaky. Tu'c jätyë o'ts kiday. Jaduúc jätyë pië'kë jiäh jäts Antuun duún t'jabë ia'ty ixëm ja'y chiikië. Jääyë tëëcxp it t'ish, n'its kiootsënyë jäts käh o'ts t'oc nijábënyë pun bixëm jia'tyë.

Kiu jabómnëm, o'ts Antuun it tjabë jam tsoytyaac tëkjotm, tum ja'p tam nyicx. Ix jäh t'jaabmiech cu tyeety tya mu käpshë Ú'y Nyë, ti njac tuunëm tënë jiäty. Tsoyë ieepyë mëëd tooshtyë'k madi piu'tëkë ia'tëp jäts yëc tsookë. Tu'c jumë't nya'sh n'itnëm o'ts ia'oyë, jäts tjaabmiech cu miugu'c bitsuc yëc oo'kë jäts nimay o'ts nyitoy batskëxtë. N'itnëm tcu'c jabë ia'ty jäts vintzëëkë tsecky naxwiin.

Recopilación de Cuentos Mixes Ap Ayuuk, México.

Hoja 4,5.
SEP